Podatek od spadku

Powstanie obowiązku podatkowego 

Nabycie spadku stanowi czynność prawną, która rodzi obowiązek podatkowy po stronie spadkobierców. Istotną kwestią jest ustalenie, kiedy (i w jakiej wysokości) należy ten podatek zapłacić. W pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm., art. 922-925), nabycie spadku ma miejsce w chwili śmierci spadkodawcy. Co do zasady jednak powstanie obowiązku podatkowego nie pokrywa się z momentem nabycia spadku. Wynika to z treści art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 z późn. zm.), zgodnie z którym jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym na fakt nabycia. Pismem, które może stwierdzać nabycie spadku jest postanowienie sądu lub akt poświadczenia dziedziczenia (art. 1025 k.c.). Oznacza to, że obowiązek zapłaty podatku od spadku powstaje wraz z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu lub w dacie wydania aktu poświadczenia dziedziczenia. 

Kiedy opłacić podatek od spadku?

Jak wskazano powyżej, obowiązek podatkowy od spadku powstaje w innej dacie niż śmierć spadkodawcy. Znając datę powstania obowiązku podatkowego (na podstawie zasad wskazanych powyżej), możemy kolejno określić, kiedy należy zapłacić podatek. Podatek od spadku wymierzany jest na podstawie decyzji naczelnika urzędu skarbowego, przy czym decyzja ta jest wydawana na podstawie składanej przez podatnika deklaracji podatkowej. W myśl art. 17a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn podatnicy podatku są obowiązani (z wyłączeniem przypadków, w których podatek jest pobierany przez płatnika) złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego (SD-3) dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania. Na podstawie ww. deklaracji naczelnik urzędu skarbowego wydaje decyzję podatkową. Podatek od spadku należy opłacić w terminie 14 dni od dnia otrzymania tej decyzji. 

Spadek po najbliższej rodzinie 

Nieco inne zasady dotyczą spadkobierców, którzy są uprawnieni do skorzystania z całkowitego zwolnienia od podatku z uwagi na nabycie spadku po członkach najbliższej rodziny. W takiej sytuacji zgłoszenie (SD-Z2) należy złożyć w ciągu 6 miesięcy od dnia wydania aktu poświadczenia dziedziczenia lub od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu. Jeżeli spadkobierca przekroczy termin sześciu miesięcy, to niestety bezpowrotnie traci prawo do całkowitego zwolnienia. Nabycie spadku po członkach najbliższej rodziny jest zwolnione od podatku na mocy art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Co istotne, każdy spadkobierca musi samodzielnie dokonać takiego zgłoszenia w ustawowym terminie. Ponadto, z uwagi na fakt, że nabycie spadku jest zwolnione od podatku, naczelnik nie wydaje w tym przypadku żadnej decyzji podatkowej. 

Ile wynosi podatek od spadku? 

Wysokość podatku jest uzależniona od dwóch czynników. Po pierwsze, zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Ustawa ta wyróżnia trzy grupy podatkowe: 

• grupa I – małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie; 
• grupa II – zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych; 
• grupa III – inni nabywcy (art. 14 ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn). 

W zależności od tego, o której grupie podatkowej mówimy, różne będą zatem stawki podatku. Po drugie, wysokość podatku warunkowana jest także wartością otrzymanego spadku. Im wyższa wartość spadku, tym większa stawka podatkowa. Kwestie dotyczące grupy podatkowej oraz stawek podatku uregulowane są w art. 14 oraz 15 ustawy. 

Podatek od spadku nieruchomości 

Trzeba zauważyć, że ustawa o podatku od spadków i darowizn przewiduje jeszcze jedną ulgę od podatku, która dotyczy przypadku nabywania nieruchomości mieszkalnych. Zgodnie z art. 16 ww. ustawy nie oblicza się podatku od nabytych w drodze spadku nieruchomości mieszkalnych o łącznej powierzchni nieprzekraczającej 110 m2. Jeżeli powierzchnia nieruchomości przekracza tą wielkość, to podatek jest obliczany jedynie od nadwyżki ponad 110 m2. Możliwość skorzystania z powyższej ulgi zależna jest jednak od łącznego spełnienia przez spadkobiercę następujących warunków: 

• spadkobierca nie może być właścicielem innej nieruchomości mieszkalnej (lub dokona zbycia tej nieruchomości na rzecz określonych podmiotów w ciągu 6 miesięcy od dnia złożenia deklaracji SD-3); 
• spadkobierca nie jest najemcą innej nieruchomości (lub rozwiąże umowę najmu w ciągu 6 miesięcy od dnia złożenia deklaracji SD-3); 
• spadkobierca będzie zamieszkiwać, będąc zameldowanym na pobyt stały, w nabytej nieruchomości i nie dokona jej zbycia przez okres 5 lat (w pewnym okolicznościach jest możliwa sprzedaż bez utraty ulgi). 

Kwoty wolne od podatku 

Najważniejsze informacje na temat planowanych zmian zawiera rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 października 2022 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek (Dz. U. poz. 2084). Zgodnie z tym aktem prawnym kwoty pieniędzy lub kwoty wartości innych rzeczy zwolnione od podatku od spadków i darowizn, określone w art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 z późn. zm., czyli nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej od jednego lub wielu darczyńców w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami) ustala się w wysokości nieprzekraczającej: 

• 10 434 zł – od jednego darczyńcy, 
• 20 868 zł – od wielu darczyńców łącznie. 

Z kolei kwoty czystej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych niepodlegające opodatkowaniu określa się na: 

• jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej – w wysokości 10 434 zł, 
• jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej – w wysokości 7 878 zł, 
• jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej – w wysokości 5 308 zł. 

Skale podatkowe 

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 października 2022 r. wskazuje także na skale podatkowe, o których mowa w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 z późn. zm.). Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według skal, które wynoszą: 

Podatek od spadku – adwokat Wrocław 

Jak wskazuje powyższa analiza, zarówno sprawy spadkowe jak i rozliczenie podatku od nabycia spadku nie należą do spraw prostych. Brzmienie obecnych przepisów, liczne nowelizacje, istotne terminy przewidziane na złożenie odpowiednich dokumentów mają bezpośredni wpływ na kwestie podatkowe. Kolejną ważną kwestią jest znajomość odpowiednich stawek podatku, co pozwala na właściwe obliczenie, jaki podatek zostanie wymierzony. Warto zatem rozważyć wsparcie ze strony doświadczonego adwokata, który pomoże przejść przez całą sprawę spadkową i podatkową.