Ustalenie ojcostwa

Domniemanie ojcostwa

W prawie polskim istnienie domniemanie, zgodnie z którym jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji (art. 62 § 1 k.r.o.). Z kolei jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża. Domniemanie to nie dotyczy przypadku, gdy dziecko urodziło się w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji, na którą wyraził zgodę pierwszy mąż matki (art. 62 § 2 k.r.o.). Domniemania te mogą być obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa (art. 62 § 3 k.r.o.).

Pozew o ustalenie ojcostwa

Zgodnie z art. 72 ust. 1 k.r.o. jeżeli nie zachodzi domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż jego matki, albo gdy domniemanie takie zostało obalone (o czym mowa była powyżej), ustalenie ojcostwa może nastąpić albo przez uznanie ojcostwa albo na mocy orzeczenia sądu. Pozew o ustalenie ojcostwa stanowi zatem formalny wniosek skierowany do sądu w celu potwierdzenia, kto jest ojcem dziecka. Tego typu postępowanie sądowe może zostać wszczęte przez matkę dziecka, samo dziecko, a także przez osobę, która ma interes prawny w ustaleniu ojcostwa (np. potencjalny ojciec). Pozew składany jest do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania matki dziecka, a w przypadku pełnoletnich dzieci – także w miejscu ich zamieszkania. W pozwie należy wskazać okoliczności, które uzasadniają potrzebę ustalenia ojcostwa, np. brak uznania ojcostwa przez mężczyznę lub wątpliwości co do biologicznego ojcostwa.

Ustalenie ojcostwa przed porodem

Ustalenie ojcostwa przed porodem jest możliwe, jednak wymaga zgody matki dziecka oraz potencjalnego ojca. Przed porodem ojcostwo może zostać ustalone na drodze porozumienia między rodzicami lub na mocy decyzji sądu. Jeżeli mężczyzna uznaje dziecko za swoje przed jego narodzinami, może złożyć wniosek o uznanie ojcostwa. Z kolei, jeśli pojawią się wątpliwości co do ojcostwa, kobieta może złożyć wniosek o przeprowadzenie testu DNA przed porodem. W takim przypadku konieczne jest uzyskanie zgody na przeprowadzenie testu na ojcostwo. Od ustalenia ojcostwa należy odróżnić uznanie ojcostwa, a więc sytuację, w której mężczyzna uznaje, że dziecko, które nosi kobieta, jest jego i dokonują tego potwierdzenia przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego.

Koszt sądowego ustalenia ojcostwa

Koszt pozew o ustalenie ojcostwa obejmuje opłatę stałą do sądu w wysokości 200 zł. Dodatkowo, jeżeli sąd zdecyduje o przeprowadzeniu testów DNA, koszty związane z ich wykonaniem również mogą obciążyć stronę, która wnosi o takie badania. Często koszt testów ponosi ta strona, która nie zgadza się na uznanie ojcostwa.

Sądowe ustalenie ojcostwa – termin

Postępowanie sądowe w sprawie ustalenia ojcostwa może trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat, zależnie od skomplikowania sprawy, liczby świadków, dowodów i decyzji sądu. W przypadku ustalenia ojcostwa na drodze testów DNA, proces może zostać przyspieszony.

Ustalenie ojcostwa po latach

Ustalenie ojcostwa po wielu latach jest możliwe, a przepisy przewidują, że osoba, która ma interes prawny w ustaleniu ojcostwa (np. dziecko czy matka), może wnioskować o sądowe ustalenie ojcostwa także po wielu latach. Przepisy nie określają bowiem żadnego terminu przedawnienia w przypadku ustalenia ojcostwa. Warto jednak pamiętać, że im dłuższy okres od narodzin dziecka, tym trudniejsze może być udowodnienie ojcostwa, zwłaszcza w przypadku braku współpracy z domniemanym ojcem.

Pomoc adwokata w sprawach o ustalenie ojcostwa

Sprawy o ustalenie ojcostwa mogą być skomplikowane, szczególnie gdy pojawiają się wątpliwości co do biologicznego ojcostwa, a także gdy jedna ze stron nie chce współpracować. W takich przypadkach pomoc adwokata jest nieoceniona. Adwokat specjalizujący się w sprawach rodzinnych pomoże w przygotowaniu pozwu, poprowadzi sprawę przed sądem, a także doradzi w kwestiach związanych z testami DNA, dowodami możliwymi do przeprowadzenia czy możliwymi rozwiązaniami polubownymi. Doświadczony adwokat może również pomóc w negocjacjach i mediacjach między stronami, co w wielu przypadkach może skrócić czas postępowania sądowego.

Bibliografia:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 z późn. zm.)
2. Kawałko, H. Witczak [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023, art. 72