Scroll Top

Odszkodowanie za niesłuszne zatrzymanie

2024-10-31

Przepisy Kodeksu postępowania karnego określają podstawy i zakres dochodzenia odszkodowania za poniesioną szkodę lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, w tym za niesłuszne zatrzymanie czy tymczasowe aresztowanie. Podstawy dochodzenia odszkodowania lub zadośćuczynienia na gruncie prawa polskiego stanowi niesłuszne skazanie, niesłuszne zastosowanie środka zabezpieczającego lub niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie.
SKORZYSTAJ Z NASZYCH USŁUG
Zadzwoń lub napisz do nas!
Telefon: +48 502 337 071
e-mail: sekretariat@kosikowska.pl
lub adwokat@kosikowska.pl

    Odszkodowanie za niesłuszne zatrzymanie

    Zatrzymanie stanowi jeden z przewidzianych przepisami środków przymusu w postaci pozbawienia wolności, jaki mają prawo zastosować uprawnione organy ścigania (m.in. Policja, CBA, ABW, Straż Graniczna i inne) w stosunku do osoby podejrzanej, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo i jednocześnie zachodzi obawa, iż się ukryje lub zatrze ślady przestępstwa (dowody). Przepisy Kodeksu postępowania karnego przewidują możliwość dochodzenia rekompensaty za niesłuszne zatrzymanie. Artykuł 552 § 4 k.p.k.  przewiduje bowiem odszkodowanie lub zadośćuczynienie za zastosowanie tymczasowego aresztowania i zatrzymania. Roszczenia te przysługują jednak tylko wtedy, gdy na skutek zastosowania ww. środków poszkodowany faktycznie został pozbawiony wolności.

    Odszkodowanie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie

    Tymczasowe aresztowanie to jeden ze środków zapobiegawczych stosowanych wobec podejrzanego lub oskarżonego w toku postępowania karnego, który polega na osadzeniu takiej osoby w areszcie śledczym, w izolacji od świata zewnętrznego. Podobnie i w tym przypadku, gdy zastosowanie ww. środka było niesłuszne, poszkodowany ma prawo dochodzenia rekompensaty. Odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługują w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania, przez co należy rozumieć sytuację, gdy tymczasowe aresztowanie zostało zastosowane z obrazą przepisów Kodeksu postępowania karnego o stosowaniu środków zapobiegawczych. Co istotne, ocena słuszności stosowania tymczasowego aresztowania dokonywana jest z punktu widzenia okoliczności istniejących w chwili jego stosowania. Dochodzenie rekompensaty jest możliwe także wtedy, gdy z uwagi na rodzaj prawomocnego rozstrzygnięcia kończącego postępowanie stosowanie tymczasowego aresztowania było niezasadne. Wówczas ocena słuszności stosowania tymczasowego aresztowania dokonywana jest z perspektywy tego rozstrzygnięcia. Ponadto tymczasowe aresztowanie będzie niewątpliwie niesłuszne wtedy, gdy – pomimo przypisania winy i sprawstwa – wobec oskarżonego nie została orzeczona bezwzględna kara pozbawienia wolności (a więc np. wydano wyrok warunkowo umarzający postępowanie, odstąpiono od wymierzenia kary, skazano na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania lub wymierzono karę łagodniejszą niż pozbawienie wolności).

    Wysokość odszkodowania za niesłuszne zatrzymanie lub tymczasowe aresztowanie

    Zgodnie z art. 553a k.p.k. ustalając wysokość odszkodowania, sąd uwzględnia zaliczenie oskarżonemu okresu niesłusznego stosowania kar, środków zabezpieczających, tymczasowego aresztowania lub zatrzymania, których dotyczy wniosek o odszkodowanie, na poczet kar lub środków zabezpieczających orzeczonych w innym postępowaniu. Powyższe oznacza, że sąd miarkuje zasądzone odszkodowanie, a ustalenie wysokości odszkodowania pozostaje w granicach sędziowskiego uznania.

    Ograniczenia w dochodzeniu roszczeń

    W wypadku niesłusznego skazania albo niesłusznego zastosowania środka zabezpieczającego dochodzenie odszkodowania lub zadośćuczynienia podlega pewnym ograniczeniom. Pierwsze ograniczenie odnosi się do niesłusznego skazania i powoduje, że odszkodowanie lub zadośćuczynienie przysługuje tylko w wypadku wydania wyroku skazującego, w którym wymierzono karę, przy czym dotyczy to każdego rodzaju kary przewidzianej przez Kodeks karny (tj. grzywny, kary ograniczenia wolności, kary pozbawienia wolności i kary dożywotniego pozbawienia wolności). Ponadto chodzi tylko o taką karę, która została wykonana w całości lub w części. Drugie ograniczenie dochodzenia odszkodowania lub zadośćuczynienia wiąże się z koniecznością stwierdzenia niesłuszności skazania albo niesłusznego zastosowania środka zabezpieczającego w wyniku wznowienia postępowania, kasacji lub skargi nadzwyczajnej. Nie dotyczy więc sytuacji, w której niesłuszność skazania albo niesłuszność zastosowania środka zabezpieczającego została stwierdzona po przeprowadzeniu kontroli odwoławczej wywołanej wniesieniem apelacji. Z kolei trzecie ograniczenie uzależnia odszkodowanie lub zadośćuczynienie od wydania w wyniku wznowienia postępowania, kasacji lub skargi nadzwyczajnej określonego rozstrzygnięcia. W sytuacji niesłusznego zastosowania środka zabezpieczającego odszkodowanie lub zadośćuczynienie przysługuje w razie uniewinnienia albo wydania orzeczenia umarzającego postępowanie bez zastosowania środka zabezpieczającego.

    Pomoc adwokata w uzyskaniu odszkodowania za niesłuszne zatrzymanie

    Przepisy Kodeksu postępowania karnego w przypadku niesłusznego zatrzymania i tymczasowego aresztowania posługują się określeniem „odszkodowanie”, co wskazuje na konieczność rekompensaty powstałej szkody. Pojęcie szkody nie zostało jednak zdefiniowane; przyjmuje się, że pojęcie szkody obejmuje nie tylko uszczerbek majątkowy, lecz także uszczerbek o charakterze niemajątkowym, a więc zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Z uwagi na skomplikowany charakter takich spraw, konieczność należytego wykazania zaistnienia przesłanek warunkujących otrzymanie rekompensaty i cywilistyczny charakter odszkodowania za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, każdorazowo warto skonsultować taką sprawę z doświadczonym adwokatem, który podpowie jakie kroki należy podjąć, aby uzyskać korzystne dla klienta rozstrzygnięcie.